Demans (Bunama) nedir?
Bunama ya da demans, günlük yaşamın her zamanki gibi sürdürülmesini engelleyen ilerleyici unutkanlıkla karakterize, kronik bir beyin hastalığıdır..
“Demans, kişinin bilinci bozulmaksızın, bellek, günlük yaşamın gereksinimleriyle başa çıkabilme yeteneği, algı ve devinime ilişkin işlevler, koşullara uygun düşen toplumsal davranışın korunabilmesi ve duygusal tepkilerin kontrolünde bozulma gibi düzey işlevlerin genel olarak bozulmasıdır. Büyük çoğunlukla geri dönüşsüz ve ilerleyici bir durumdur. “Demans olarak nitelendirilebilecek bir zihinsel bozulma, tanımı gereği, mesleki performans, sokakta, mali işlerde bağımsızlık, sıradan aygıtların kullanımı, hobiler, ev işleri, kendine bakım ile özetlenebilecek günlük yaşam aktivitelerinde kayda değer bir bozulmaya yol açacak şiddette olmalıdır

ALZHEİMER HASTALIĞI
Bunama ya da demans, günlük yaşamın her zamanki gibi sürdürülmesini engelleyen ilerleyici unutkanlıkla karakterize, kronik bir beyin hastalığıdır. Alzheimer Hastalığı yaşlılarda görülen en yaygın demans türüdür. Bir başka deyişle, sanayileşmiş ülkelerde en sık görülen demanstır ve nüfusun yaşlanmasına paralel olarak giderek de artmaktadır. Bugün Alzheimer Hastalığının ilerleyen yaşla birlikte görülme sıklığının arttığı bilinen bir gerçektir.
• Bir yılda yeni olgu görülme sıklığı %1-4
• 75-84 yaşlarda %19,
• 85< yaşlarda ise %47 olarak tahmin edilmektedir.
65 yaşında itibaren her 5 yılda bir hastalığın görülme sıklığı ikiye katlanır. Hastalığın 65 yaş ve üzerinde sıklığının yaşla belirgin şekilde arttığını ve değişmez şekilde her 5 yılda ikiye katlandığını biliyoruz.
Alzheimer Hastalığının ilerleyişi genellikle çok yavaştır ve olguların çoğunda bellek problemleriyle kendini gösteren bir preklinik evre ortaya konabilir. Alzheimer Hastalığı sıklığı da yaşla birlikte artar hastaların %95’i 60-65 yaş ve sonraki yaşlarda görülmektedir. Ancak daha gençlerde bu hastalığa yakalanabilmektedir, hastaların %5’inide bu genç grup oluşturmaktadır. Bu nedenle, sadece çok yaşlıların hastalığıdır diye düşünmemek gerekir.
ALZHEİMER HASTALIĞI, ABD’DE ÖLÜM NEDENLERİ ARASINDA 6. SIRADA YER ALMAKTADIR!
Ayrıca ailenizde bir Alzheimer hastası varsa, bu sizin de ilerde hasta olacağınız ya da hastalığı çocuklarınıza aktaracağınız anlamına gelmez. Eğer ailenizde Alzheimer hastası var ise ailesinde Alzheimer hastası olmayanlara göre hastalığın gelişim riskinin sizde daha fazla olduğunu da akıldan çıkarmamak gerekir.
ALZHEİMER HASTALIĞINI NASIL TANIYACAKSINIZ?
Bu hastalığın belirtileri her zaman aynı değildir; kişilik, fiziksel koşullar ve kişisel yaşam tarzının belirtiler üzerinde etkisi olabilir. Bir uzman (geriatri, nöroloji, psikiyatri uzmanı), bazı özel testleri de kullanarak bir klinik görüşme ile hastalığın tanısını koyabilir.
HASTALIĞIN İLK BULGULARI:
• Yakın geçmişteki olayların ve insan isimlerinin unutulmaya başlaması;
• Tarihleri unutma, evin yolunu bulma ya da yabancı yerlerde dolaşma güçlüğü;
• Karar vermede güçlük;
• Yemek yaparken sık sık yemeğin yakılması, namazlarda şaşırma gibi günlük faaliyetlerin yapılmasında aksaklıklar;
• Kişilik değişiklikleri;
• Çalıştığı işe ve hobilerine olan ilgisinin azalması.
EŞİNİZ, ANNENİZ, BABANIZ YA DA ARKADAŞINIZDA BU BELİRTİLERİ GÖRDÜĞÜNÜZ İÇİN EĞER HALA DOKTORA BAŞVURMADIYSANIZ, ŞİMDİ ZAMANIDIR!
Alzheimer hastalığı erken, orta ve ileri olarak 3 farklı evrede değerlendirilir.
ERKEN EVRE ALZHEİMER HASTALIĞI
Hafif ve genellikle ihmal edilen belirtiler:
•Bellek kaybı (genellikle yakın geçmişteki olaylara ilişkin);
•Günün tarihini hatırlama güçlüğü.
•Bilinen mekanları tanıma güçlüğü, örneğin evdedir fakat nerede olduğunu karıştırabilir.
• Karar verme güçlüğü (inisiyatif kaybı)
• Kelime bulma güçlüğü. Bu ilk belirtiler nedeniyle, kişi ürkmüş, utanmış ya da kederli durumda olabilir.
ORTA EVRE ALZHEİMER HASTALIĞI
Günlük yaşam aktivitelerinin sürmesini engelleyen belirgin düzeyde belirti ve problemler:
• Belirgin bellek problemleri (ör. Aile üyelerinin isimlerini unutur);
• Kendine yeterliğin azalması (ör. Yıkanma, giyinme gibi işlevlerde yardım gerekir);
• Çevrede kaybolma;
• Konuşma bozukluğunda artma;
• Halüsinasyonlar.
İLERİ EVRE ALZHEİMER HASTALIĞI
Tam bağımlılık. Zihinsel bozukluklar belirgin fiziksel bozuklukla birliktedir.
• Yardım edildiği halde beslenmede güçlük;
• Arkadaşları ve aile üyelerini tanımada güçlük;
• Yürüme güçlükleri
• İdrar ve / veya gaita kaçırma;
• Belirgin düzeyde davranış bozuklukları.
HASTALIĞIN TEŞHİSİ:
Alzheimer Hastalığına kesin tanı konulmasını sağlayacak bir test mevcut değildir. Tanı, benzer belirtiler verebilecek diğer hastalıkları ekarte etmek üzere toplanan çeşitli klinik ve laboratuvar verilerinin yardımıyla konur.
GEREKLİ TESTLER:
• Standart testler aracılığıyla uygun nöropsikolojik değerlendirme; bunları uygulayacak bir uzman gerektirir (geriatrist, nörolog, psikiyatrist). Testler bellek, dikkat, akıl yürütme yeteneği ve motor yetenekler gibi kognitif işlevleri araştırmayı amaçlayan bir dizi sorudan ibarettir.
• AH ile aynı belirtileri verme olasılığı olan hastalıkları dışlamak için Bilgisayarlı Tomografi, Manyetik Rezonans ya da Pozitron Emisyon Tomografisi gibi görüntüleme yöntemlerinden faydalanılabilir.
• AH ile aynı belirtileri verme olasılığı olan, örneğin tiroid bozukluğu gibi hastalıkları ekarte etmek üzere ayrıntılı klinik muayene ve laboratuvar incelemeleri.
· Beyin Omurilik sıvı belirteçleri tanı da yardımcıdır.

HASTALIĞIN TEDAVİSİ VAR MI?
Maalesef, hastalığın nedeni henüz bulunamadığından, tam düzelme ya da “şifa” sağlayacak bir tedavi yoktur. Yine de, belirtileri azaltıp hastaların yaşam kalitelerini yükseltecek bir dizi ilaç mevcuttur.
Buna ek olarak, hem hastanın hem de hasta yakınının bu yeni gerçeğe uyum sağlamasını amaçlayan birçok ilaç olmayan araç bulunmaktadır.
HERHANGİ BİR İLACA BAŞLAMADAN ÖNCE DOKTORUNUZUN TAVSİYESİNİ ALIN.
Belirtilere yönelik (semptomatik) ilaçlar: AH’nın sıkıntı verici belirtilerini (huzursuzluk, uykusuzluk, saldırganlık, vb.) azaltmakta faydalı olabilen bir dizi ilaç vardır. Ancak, tıbbi denetim altında verilmedikleri takdirde düzeltmeleri beklenen belirtileri pekala kötüleştirebilirler de. Bunun sonucunda kafa karışıklığı, idrar kaçırma vb. yeni belirtiler ortaya çıkabilir.

TEDAVİDE KULLANILAN İLAÇLAR
AH’ da nöron kaybı dolayısıyla azalan asetilkolin miktarının yeniden dengelenmesini hedefleyen bu yeni ilaçlara kolinesteraz inhibitörleri adı verilmektedir. Asetilkolin beyne ait süreçlerin bir çoğunda ve özellikle de belleğe ait devrelerde işlev gören bir nörotransmitterdir (bellek kaybı AH’lı hastalarda en erken ortaya çıkan yakınmaların başında gelir).
Son olarak geliştirilen bir insan monoklonal antikoru da (IgG1 monoklonal Ab) haziran 2021 de ABD deki ilgili kurum (FDA) tarafından AH tedavisinde kullanılmak üzere onay almıştır.
Comments